اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که در هنگام خواب حیوانات خانگیتان، مانند سگ یا گربه، به تماشای حرکات آنها میپردازید و فکر میکنید که آیا این حیوانات رؤیا میبینند یا خیر، باید بدانید که سوالی که در ذهن شماست، سالهاست که در دنیای علم بحثبرانگیز بوده است. خواب و رؤیا یکی از جنبههای جذاب و پیچیده در زیستشناسی است که بسیاری از دانشمندان در تلاش هستند تا اطلاعات بیشتری از آن به دست آورند. اما آیا تنها انسانها خواب میبینند یا ممکن است حیوانات هم در هنگام خواب، دنیای خاص خود را تجربه کنند؟
در این مقاله قصد داریم به این سوال مهم پاسخ دهیم و نگاهی علمی و پژوهشی به خواب و رؤیا در حیوانات بیندازیم.
خواب حیوانات چیست؟
قبل از بررسی این که آیا حیوانات خواب میبینند یا خیر، باید بدانیم خواب در حیوانات چگونه عمل میکند. خواب در موجودات مختلف ممکن است متفاوت باشد، اما همه آنها به دو مرحله اصلی تقسیم میشوند: خواب غیر REM (Non-REM) و خواب REM (Rapid Eye Movement).
در خواب Non-REM، بدن در حالت استراحت و آرامش است، فشار خون کاهش مییابد و سیستم عضلانی در حال بازیابی است. در خواب REM، که معمولاً با حرکت سریع چشمها مشخص میشود، مغز فعالیت بیشتری دارد و بسیاری از پژوهشگران معتقدند که در این مرحله رؤیاهای انسانها و حیوانات رخ میدهند.
در اینجا باید بگوییم که خواب REM یکی از ویژگیهای مشترک در بسیاری از حیوانات است. به ویژه در حیواناتی مانند سگها، گربهها و حتی پرندگان، این مرحله از خواب مشاهده میشود. در این مرحله، بدن به نظر میرسد که در حال “رؤیا دیدن” است.
تحقیقات درباره خواب حیوانات
یکی از مهمترین سؤالات در زمینه خواب حیوانات، این است که آیا آنها واقعاً خواب میبینند؟ برای پاسخ به این سوال، دانشمندان تحقیقات زیادی انجام دادهاند. تحقیقات نشان داده است که بسیاری از حیوانات بهویژه پستانداران و پرندگان، خواب REM را تجربه میکنند که یکی از نشانههای رؤیا دیدن است.
به عنوان مثال، محققان بر روی سگها مطالعات زیادی انجام دادهاند. آنها متوجه شدهاند که سگها در هنگام خواب بهویژه در مرحله REM، حرکتهای چشم و حتی عضلات صورتشان به طور غیرقابل کنترلی حرکت میکند. این حرکتها به طور مشابهی با حرکات انسانها در هنگام رؤیا دیدن است. از این رو، به نظر میرسد که سگها ممکن است خواب ببینند.
همچنین در مورد گربهها نیز پژوهشهایی صورت گرفته است که نشان میدهد گربهها در خواب خود حرکات غیرعادی انجام میدهند که میتواند نشانهای از رؤیا دیدن آنها باشد. بسیاری از محققان بر این باورند که این حرکات میتواند به معنای خواب دیدن گربهها باشد، البته شواهد دقیقتری برای تأیید این موضوع هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
خواب REM و رؤیا در حیوانات
خواب REM به عنوان مرحلهای از خواب که در آن مغز بیشترین فعالیت را دارد، به عنوان مرحلهای شناخته میشود که رؤیاها در آن اتفاق میافتند. در این مرحله، نه تنها فعالیتهای مغز مشابه به زمانی است که در حالت بیداری هستیم، بلکه حرکات چشمها نیز سریع و غیرقابل کنترل هستند. همچنین، در این مرحله از خواب، ماهیچهها دچار فلج موقتی میشوند تا از انجام حرکات واقعی در دنیای خواب جلوگیری شود.
پژوهشها نشان میدهند که در بیشتر پستانداران و پرندگان، مرحله REM مشاهده میشود. مطالعات مختلف نشان دادهاند که حیواناتی مانند خرگوشها، موشها، دلفینها و حتی شاهینها نیز این مرحله از خواب را تجربه میکنند.
این که حیوانات در این مرحله خواب، رؤیا میبینند یا نه، هنوز یک سوال بحثبرانگیز است، اما حرکات غیرعادی مانند حرکات عضلات صورت، دست و پا، به وضوح نشاندهنده فعالیت مغزی مشابه به آنچه که در انسانها در حال رؤیا دیدن اتفاق میافتد، هستند.
تفاوتهای خواب در حیوانات مختلف
خواب در حیوانات مختلف تفاوتهای زیادی دارد. برای مثال، برخی از حیوانات مانند خوابیدن گربهها بهطور متوسط بیشتر از 16 ساعت در روز طول میکشد، در حالی که سگها معمولاً به 12-14 ساعت خواب در روز نیاز دارند. همچنین برخی از حیوانات مانند دلفینها و نهنگها نیاز دارند که فقط نصف مغزشان در خواب باشد تا بتوانند تنفس خود را کنترل کنند.
این تفاوتها در الگوهای خواب میتواند تأثیراتی در نوع و شدت رؤیاهای آنها داشته باشد.
آیا حیوانات خواب میبینند؟ نظریههای مختلف
با وجود اینکه شواهد زیادی از حرکتهای عضلانی و حرکات چشم حیوانات در هنگام خواب وجود دارد، هنوز نمیتوان به طور قطعی گفت که حیوانات رؤیا میبینند. با این حال، بسیاری از دانشمندان بر این باورند که بر اساس شباهتهای زیادی که در خواب انسانها و حیوانات مشاهده میشود، احتمالاً برخی از حیوانات ممکن است رؤیاهایی مشابه به انسانها داشته باشند.
این فرضیه از طریق شواهد علمی از خواب REM و فعالیتهای مغزی مشابه انسانها در حیوانات مختلف تقویت میشود. همچنین شواهدی مانند حرکات غیرعادی اعضای بدن حیوانات در حین خواب، میتواند نشاندهنده رؤیا دیدن آنها باشد.
نتیجهگیری
پاسخ به سوال “آیا حیوانات خواب میبینند؟” هنوز دقیقاً قطعی نیست، اما با توجه به شواهد موجود و تشابهات موجود در خواب انسانها و حیوانات، میتوان گفت که برخی از حیوانات احتمالاً رؤیا میبینند. این مسئله همچنان نیاز به تحقیقات بیشتری دارد تا به درک بهتری از خواب حیوانات و ماهیت رؤیاهای آنها دست یابیم. در نهایت، خواب حیوانات یکی از جنبههای جذاب دنیای زیستی است که میتواند به درک بهتری از مغز و روان موجودات زنده منجر شود.
سایر مقالات : 10 روش پیشگیری از سرماخوردگی در فصل پاییز و زمستان
